Zen-illusie

Dit verhaaltje is voor mijn collega Huub, die had gehoopt dat ik diep-filosofische gedachten op papier had gezet. Extra veel foto's ter compensatie.

- "Zit je te mediteren?", vraagt Inge. Dat heeft ze goed gezien. Ik voel me betrapt.
- "Ja, ik zit lekker te zitten", zeg ik. Dat zegt de Zen-leraar van Zentrum ook altijd.
- "Ik stel voor dat we weer gaan zitten". Dan is het moment dat zijn lezing stopt weer aangebroken. Saaie lezingen, hij kan het niet zo goed. Op mijn evaluatieformulier heb ik geschreven dat het didactisch nog iets sterker kan. Iemand anders zei botweg dat het saai was.

Boeddhisten zijn van methode en regelmaat. Zazen, het zitten, is de methode. 25 minuten zitten, 5 minuten rust, 25 minuten zitten etc... de regelmaat. Het is niet meer en niet minder. Niks geen wijsheden, alleen maar zitten.

Ik heb natuurlijk wel de 'snelle' introductiecursus gedaan. Een geweldige ervaring, wat een luxe, dat je een weekend lang alleen maar een beetje zit te zitten. Niet zo verwonderlijk dat dit ontspannend werkt.

Janwillem van de Wetering heeft me weer een illusie armer gemaakt. In de Zen-meditatie werkt men met koans. Een koan is een raadsel dat een Zen-meester zijn leerlingen meegeeft om op te lossen. Dit oplossen gaat niet met gewone logica, maar door jarenlange meditatie je eindelijk het juiste antwoord ziet. Koans zijn bedacht in China om lastige leerlingen iets te doen te geven. Janwillem van de Wetering heeft tien jaar met zijn eerste koan rondgelopen.

Het is niet de bedoeling dat er over de koan wordt gesproken. Leerlingen mogen niet met elkaar overleggen wat de mogelijke oplossing zou kunnen zijn. Daar staat zeg maar een vloek op.

Als je de eerste koan oplost, gaat de volgende een stuk eenvoudiger, omdat je langzaam door begint te krijgen hoe je volgens Zen moet redeneren. Een koan maakt dat je je als boeddhist nooit hoeft te vervelen. Als je niet weet wat je zou moeten doen is er altijd nog de koan.

Ik heb een boekje met beroemde koans. Ik heb me voorgenomen om één dag aan een koan te wijden en daarna een volgende koan te nemen. Ja zeg, ik ga er niet tien jaar over doen. Tegen die tijd ben ik al lang volkomen gestoord. Dan wordt het een mantra die voortdurend in je hoofd zingt. Niet ondenkbaar dat je daar gek van wordt.

De koan voor vandaag luidt: "Heeft een hond ook de boeddha-natuur? Als je ja of nee zegt, verlies je de boeddha-natuur". Ik ben druk aan de studie sinds gistermiddag. Ook toen ik vannacht even wakker werd, schoot me de koan te binnen. Dus het werkt wel!

Vanmiddag lees ik bij Janwillem van de Wetering de oplossing, zomaar! Inclusief allemaal literatuur waarin beroemde koans inclusief hun oplossing staan. Kortom, je kunt nu, zou kunnen, een Teleac-cursus Zen-meester in 12 weken volgen. Dat is nog eens een spoedcursus!!! Dit was de Zen-illusie.

(Foto's Lex en Marijke Fluitman en Riet de la Mar)